اختلال هماهنگی رشدی
اختلال هماهنگی رشدی یکی از اختلالات عصبی-رشدی است که باعث ایجاد ناهماهنگی‌هایی در حرکات کودک می‌شود. مبتلایان به اختلال هماهنگی رشدی معمولاً در تمامی حرکات درشت، ظریف و حتی گاهی در گفتار خود ضعف دارند. این ناتوانی‌ها باعث می‌شود تا کودک در بسیاری از زمینه‌ها از همسالان خود عقب‌تر باشد. عقب ماندن از گروه همسالان و همین‌طور مشکلاتی که کودک در جریان تحصیل و انجام فعالیت‌های مختلف با آن مواجه می‌شود، باعث خواهد شد تا آن‌ها به‌تدریج مشکلات روحی مانند از دست دادن اعتمادبه‌نفس و احساس افسردگی را تجربه کنند. به همین خاطر لازم است تا در کنار درمان اختلال هماهنگی رشدی با یک روانشناس راجع به راهکارهایی برای حفظ سلامت روان کودک نیز مشورت کنید. برای کسب اطلاعات در زمینه مشاوره کودک کلیک کنید.
منبع : اختلال هماهنگی رشدی
اختلال هماهنگی رشدی چیست؟
اختلال هماهنگی رشدی یکی از انواع اختلالات عصبی-رشدی است که باعث بروز ناهماهنگی‌هایی در حرکات کودک می‌شود. مبتلایان به این اختلال در دریافت اطلاعات از محیط و همین‌طور توالی حرکات ضعیف هستند و به همین خاطر معمولاً در انجام حرکاتی که نیاز به هماهنگی بیشتری دارد ضعیف‌تر عمل می‌کنند. آن‌ها ممکن است در هنگام راه رفتن با هر مانعی برخورد کنند و یا بازی‌هایی مانند دوچرخه‌سواری که نیاز به هماهنگی هر دو بخش از بدن دارد را به‌سختی یاد خواهند گرفت. اختلال هماهنگی رشدی از ابتدای تولد در کودک وجود دارد، بااین‌حال معمولاً تا پیش از سنین 3 یا 4 سالگی که لازم است کودک برخی مهارت‌های حرکتی ظریف و پیچیده را از خود نشان دهد تشخیص داده نمی‌شود. برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه اختلالات عصبی رشدی کلیک کنید.
نشانه‌های اختلال هماهنگی رشدی
به‌طورکلی هرگونه حرکتی در کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی با دشواری مواجه است. این حرکات می‌تواند کارهای ساده‌ای مثل راه رفتن یا حرکات ظریف‌تری مانند بستن بند کفش یا حتی صحبت کردن را دربر بگیرد. به همین خاطر بهتر است در صورت مشاهده هریک از نشانه‌های زیر یا هر مشکل دیگری که نشان‌دهنده ناتوانی کودک در انجام برخی حرکات است با یک روانشناس کودک دراین‌باره صحبت کنید.
_این کودکان توانایی‌های حرکتی مانند سینه‌خیز رفتن، حرکت چهار دست‌وپا و همین‌طور راه رفتن را دیرتر از سایر همسالان یاد می‌گیرند.
_راه رفتن در این کودکان با مشکلاتی مانند زمین خوردن یا برخورد با موانعی مثل در یا دیوار همراه است. به عبارتی آن‌ها نمی‌توانند موانع را از مسیر اصلی تمیز دهند.
_ناتوانی در انجام برخی حرکات ظریف مانند قیچی کردن کاغذ، نخ کردن سوزن یا بستن بند کفش
_برخی از کودکان ناتوانی‌هایی را در گفتار نشان می‌دهند که می‌تواند به دلیل مشکلاتی در حرکت دادن زبان و لب‌ها باشد و یا خود را به‌صورت ناتوانی در تنظیم شدت صدا نشان می‌دهد. آن‌ها یا بسیار بلند یا بسیار آهسته صحبت می‌کنند.
_ناتوانی‌های این کودکان باعث وابستگی بیش‌ازحد به اطرافیان می‌شود و آن‌ها معمولاً برای انجام تمامی کارهایشان به دیگران نیاز دارند. برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه کودکان استثنایی کلیک کنید.
پیامدهای اختلال هماهنگی رشدی
اختلال هماهنگی رشدی پیامدهایی را برای کودک به همراه دارد که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
1. ناتوانی در انجام فعالیت‌های مربوط به سن
اختلال هماهنگی رشدی باعث می‌شود تا کودکان مهارت‌هایی مانند دویدن، دوچرخه‌سواری و بازی با دوستانشان را نداشته باشند. این موضوع باعث عقب ماندن آن‌ها از گروه همسالان شده و به همین خاطر میل به برقراری ارتباط در کودک تا حدودی از بین می‌رود. این بی‌میلی به برقراری ارتباط می‌تواند مشکلاتی مانند افسردگی یا ابتلا به هراس‌های اجتماعی را در کودک ایجاد کند. به همین خاطر بهتر است در کنار اقداماتی که برای درمان این اختلال انجام می‌دهید به سلامت روان کودک و جلوگیری از بروز بیماری‌های روحی در وی نیز توجه داشته باشید.
2. ضعف اعتمادبه‌نفس
ناتوانی و همین‌طور وابستگی به دیگران در انجام کارهای ساده‌ای که سایر همسالان کودک به‌تنهایی انجام می‌دهند باعث خواهد شد تا آن‌ها خود را به‌عنوان فردی ناتوان در نظر بگیرند که توانایی انجام هیچ کاری را ندارد. این موضوع باعث بروز مشکلاتی در اعتمادبه‌نفس کودک می‌شود. با توجه به اینکه ضعف اعتمادبه‌نفس می‌تواند در یادگیری و درمان کودک نیز مشکلاتی را ایجاد نماید، بهتر است نسبت به آن توجه کافی داشته باشید.
3. بروز مشکلات تحصیلی
ناتوانی‌های حرکتی در کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی، توانایی‌های تحصیلی آن‌ها نظیر مداد دست گرفتن و نوشتن یا انجام برخی فعالیت‌های عملی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و به همین خاطر این کودکان مشکلاتی را در توانایی‌های تحصیلی خود تجربه می‌کنند. از سوی دیگر مقایسه خود با سایر دانش آموزان باعث ضعف اعتمادبه‌نفس و احساس حقارت یا افسردگی در کودک می‌شود و این موضوع نیز به‌نوبه خود بر مهارت‌های تحصیلی و میل به یادگیری در این کودکان اثر می‌گذارد. مجموع این دلایل باعث خواهد شد تا بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلال تصمیم به ترک تحصیل بگیرند.
4. آسیب دیدن سایر اعضای خانواده
اختلال هماهنگی رشدی باعث می‌شود تا کودکان برای تمامی فعالیت‌های خود نیاز به یک مراقب که معمولاً مادر است داشته باشند. این موضوع علاوه بر اینکه باعث فشار روحی و خستگی مادر می‌شود، می‌تواند باعث ناراحتی خواهر و برادر این کودکان نیز باشد. زیرا آن‌ها می‌بینند که مادرشان بیشتر ساعات روز را به فرزند دیگرش رسیدگی می‌کند و این می‌تواند باعث حسادت این کودکان شود. خستگی مادر و فشاری که او برای پرستاری از فرزند بیمار خود تحمل می‌کند، گاهی می‌تواند کیفیت رابطه میان والدین را نیز تحت تأثیر قرار دهد. به همین خاطر در این شرایط معمولاً توصیه می‌شود که از مشاوره‌های خانواده‌درمانی برای جلوگیری از بروز مشکل در خانواده کمک بگیرید.
علل اختلال هماهنگی رشدی
اختلال هماهنگی رشدی به علل بسیاری بستگی دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها آسیب در بخش‌هایی از مغز است که انجام مهارت‌های حرکتی را مدیریت می‌کنند. مخچه که مسئولیت ایجاد هماهنگی میان بخش‌های مختلف بدن را بر عهده دارد، یکی از مناطق مغزی است که در این کودکان دچار آسیب شده است. همچنین آمارها نشان می‌دهد احتمال بروز این اختلال در کودکانی که زودتر از 32 هفته متولد می‌شوند نیز افزایش پیدا می‌کند. در کنار تمامی این دلایل وجود زمینه ژنتیکی یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی است که باید به آن توجه داشت. برای کسب اطلاعات در زمینه اختلال توره و درمان تیک عصبی کلیک کنید.
تشخیص و درمان اختلال هماهنگی رشدی
تشخیص گذاری اختلال هماهنگی رشدی باید زیر نظر متخصصین روانشناسی کودکان استثنایی صورت بگیرد. درصورتی‌که نشانه‌های این اختلال را در فرزند خود مشاهده می‌کنید، بهتر است به یک روانشناس کودک مراجعه نمایید. روانشناسان با استفاده از آزمون‌هایی نظیر آزمون بندر-گشتالت مهارت‌های کودک را بررسی کرده و درصورتی‌که تشخیص دهند کودک به این اختلال مبتلاست، اقدامات لازم برای درمان را شروع می‌کنند.
کاردرمانی یکی از گزینه‌های مهم در درمان این کودکان است که انجام حرکت‌های مختلف را به کودک آموزش می‌دهد. همچنین در شرایطی که فرزندتان به دلیل این مشکلات دچار اضطراب، افسردگی یا هر مشکل دیگری شده، بهتر است در این زمینه نیز با متخصصین روانشناسی کودک صحبت کنید. ازجمله اقداماتی که در جلسات کاردرمانی برای کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی مورداستفاده قرار می‌گیرد عبارتند از:
1. ادغام اطلاعات حسی
انجام صحیح حرکات تا حدودی بستگی به دریافت اطلاعات از محیط دارد. برای مثال هنگامی‌که می‌خواهید یک کاغذ را ببرید باید کاغذ و قیچی را ببینید، فاصله میان آن‌ها را در ذهنتان تخمین بزنید و همین‌طور زمانی که بریدن را شروع می‌کنید، با مشاهده نتیجه راجع به ادامه دادن یا ندادن کارتان تصمیم بگیرید. مبتلایان به اختلال هماهنگی رشدی در این مهارت ضعیف هستند؛ به همین خاطر است که در راه رفتن معمولاً به موانع برخورد می‌کنند و این احساس را در دیگران ایجاد می‌کنند که آن‌ها مانع را ندیده‌اند. در طی جلسات کاردرمانی به کودک کمک می‌شود تا اطلاعاتی را که از محیط اطراف دریافت می‌کند با یکدیگر ترکیب کرده و بر اساس آن‌ها به رفتار خود شکل دهد.
2. تکلیف محور
در طی درمان‌های تکلیف محور صرفاً بر روی یک تکلیف تمرکز می‌شود. این تکلیف با توجه به نیازهای کودک و همین‌طور میزان ناتوانی در انجام آن مشخص می‌شود و سپس از طریق تمرین و تکرار تلاش می‌شود تا کودک این مهارت را یاد بگیرد. برای مثال ممکن است درمانگر رفتارهای ساده‌ای مانند غذا خوردن یا بستن دکمه‌های لباس را برای آموزش انتخاب کند تا مقداری از وابستگی کودک به دیگران در کارهای ساده را کاهش دهد.
اختلال هماهنگی رشدی | نقش خانواده
درصورتی‌که در فواصل میان جلسات کاردرمانی اعضای خانواده با کودک تمرین داشته باشند، یادگیری و پیشرفت وی روند سریع‌تری را پشت سر خواهد گذاشت. اگرچه این ناتوانی در فرزند شما فشار و ناراحتی بسیاری را برایتان ایجاد کرده و گاهی از پیشرفت‌های کند وی در یادگیری مهارت‌ها خسته می‌شوید اما بااین‌حال به خاطر داشته باشید که تلاش‌های شما تأثیر بسیاری در وضعیت کودک دارد که شاید اثر آن را در کوتاه‌مدت متوجه نشوید. بااین‌حال لازم است که برخی نکات را در ارتباط با کودک موردنظر قرار دهید که ازجمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. رفتارها را خرد کنید
برای آموزش موضوعات مختلف به کودک باید تا حد امکان آن‌ها را به رفتارهای ساده‌تر خرد کنید و تا پیش از رسیدن کودک به تسلط در این توانایی هرگز قدم بعدی را شروع نکنید. برای مثال شاید لازم باشد برای غذا خوردن ابتدا نگه‌داشتن صحیح قاشق و چنگال را به کودک آموزش دهید. درنتیجه هرگز هدف اول خود را آموزش غذا خوردن مستقلانه قرار ندهید. این کار باعث شکست در آموزش شده و به‌تبع آن علاوه بر اینکه شما احساس ناامیدی می‌کنید فرزندتان نیز دچار سرخوردگی خواهد شد.
2. موفقیت‌ها را تشویق کنید
هنگامی‌که فرزندتان موفق به انجام رفتاری هرچند ساده می‌شود این موفقیت را در او تشویق کنید و با ارائه بازخوردهای مثبت به او در شکل دادن اعتمادبه‌نفسی سالم‌تر کمک کنید. در ارتباط با موفقیت‌ها به این موضوع توجه داشته باشید که موفقیت صرفاً به معنای یادگیری رفتار موردنظر نیست. بلکه شما باید هر پیشرفتی در یادگیری را موردتوجه قرار دهید.
3. خودداری از سرزنش کردن
به همان میزان که تشویق موفقیت‌های کودک اهمیت دارد بازخوردهای منفی، سرزنش یا تحقیر کودک نیز باعث آسیب دیدن وی یا حتی روند معکوس در یادگیری می‌شود. در ارتباط با کودک خود هرگز از اصطلاحاتی مانند دست‌وپا چلفتی یا بی‌عرضه استفاده نکنید و در مقابل چنین رفتاری از سمت دیگران نیز مقاومت نمایید.
4. اهمیت تمرین و تکرار
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که برای یادگیری مهارت‌های مختلف به کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی باید به آن توجه داشته باشید تکرار است. اگرچه ممکن است پیشرفت کودک در برخی از مهارت‌ها بسیار کند باشد یا گاهی احساس کنید او هیچ پیشرفتی نداشته اما بااین‌حال تمرین مهارت‌ها را ادامه دهید. موضوع مهم دیگر این است که تمرین‌ها را در یک موقعیت مشابه و با یک دستورالعمل مشابه برای وی انجام دهید. این موضوع باعث یادگیری سریع‌تر کودک خواهد شد.
برای دریافت مشاوره در زمینه نوزاد و کودک می‌توانید در هر ساعت از روز برای مشاوره تلفنی کودک از طریق شماره 02191002360 با برترین متخصصان کلینیک تخصصی نی نی مایند تماس حاصل نمایید.
سؤالات متداول
اختلال هماهنگی رشدی چه دلایلی دارد؟
وجود نقص‌هایی در مغز و به‌ویژه مخچه، تولد زودهنگام و همین‌طور آمادگی ژنتیکی ازجمله دلایل اختلال هماهنگی رشدی هستند.
نشانه‌های اختلال هماهنگی رشدی چیست؟
رسیدن به مهارت‌هایی نظیر راه رفتن یا دویدن در این کودکان دیرتر از همسالانشان ایجاد می‌شود. آن‌ها معمولاً در هر مهارت حرکتی مثل راه رفتن، غذا خوردن یا بستن بند کفش ناتوان هستند. گاهی اوقات در کنار این نشانه‌ها ناتوانی‌های کلامی نیز بروز پیدا می‌کند.
منبع : اختلال هماهنگی رشدی