درمان افسردگی شدید
افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که فرد مبتلا خلقی افسرده و غمگین همراه با بی‌علاقگی و بی‌لذتی را تجربه می‌کند. از همین رو درمان افسردگی شدید برای کاهش مشکلات همواره مورد توجه متخصصان بوده و راهکارهای مختلفی نیز مطرح شده است. در واقع با توجه به اینکه در این بیماری، عوامل فیزیولوژیک، طرز فکر و شیوه زندگی فرد، همگی دچار مشکلات قابل توجهی می‌شوند، متخصصین معتقدند بهترین راه برای درمان افسردگی شدید، استفاده هم‌زمان از داروهای روان‌پزشکی و جلسات روان‌درمانی است. باید بدانید درصورتی‌که نسبت به درمان افسردگی شدید اقدامی نشود، می‌تواند مشکلات بسیاری مانند از دست دادن شغل، بالا رفتن احتمال ابتلا به بیماری‌های جسمی و حتی آسیب زدن به خود یا خودکشی را نیز به دنبال داشته باشد. با توجه به اهمیت این موضوع در ادامه به بررسی گزینه‌های درمانی موجود برای این اختلال خواهیم پرداخت پس همراه ما باشید.
منبع » درمان افسردگی شدید
افسردگی یعنی چه؟
یکی از نخستین سؤالاتی که باید مورد بررسی قرار بگیرد، این است که افسردگی چیست و چه تفاوتی میان حالت‌های افسردگی وجود دارد؟ به اعتقاد متخصصان روانشناسی بالینی، افسردگی در سه سطح مختلف که به آن‌ها مشخص‌کننده (اسپسیفایر) شدت گفته می‌شود رخ خواهد داد و درمانگر موظف است این سطوح را در پرونده بیمار مشخص کند. شدت معمولاً با یکی از سه عبارت زیر در پرونده بیمار، مشخص می‌شود.
خفیف
در این حالت، اگرچه فرد ملاک‌های لازم برای دریافت تشخیص افسردگی را دارد اما بیماری او در حدی است که آسیب قابل‌توجهی به زندگی وی وارد نکرده است. بیمار می‌تواند علی‌رغم مشکلاتی که در زمینه کار یا روابط اجتماعی دارد، به ارتباطات و کار خود ادامه دهد.
متوسط
این حالت، شرایطی مابین افسردگی خفیف و شدید است. در این حالت فرد نمی‌تواند همانند بیمار خفیف به‌راحتی روند کار و روابط اجتماعی را ادامه دهد، اما به‌اندازه بیماران افسرده شدید نیز، دچار مشکل نشده است.
شدید
بیمار علاوه بر دارا بودن حداقل ملاک‌های لازم برای دریافت تشخیص افسردگی، نشانه‌های بیشتری نیز دارد یا شدت نشانه‌ها به‌اندازه‌ای است که زندگی فرد را کاملاً مختل می‌کند. این افراد نمی‌توانند وظایف کاری خود را به‌درستی انجام دهند، در روابط اجتماعی دچار مشکل می‌شوند و حتی در زمینه مسائل شخصی مثل رعایت بهداشت فردی نیز ضعیف عمل می‌کنند. افسردگی در حالت‌های شدید می‌تواند با توهم یا هذیان همراه باشد.
بیشتر بخوانید : علائم افسردگی شدید
راه‌های درمان افسردگی شدید
برای درمان افسردگی شدید، به دو دسته اقدامات دارو درمانی و روان‌شناختی نیاز است. بررسی مشکلات فیزیولوژیک، تجویز داروها، تشخیص در زمینه نیاز به بستری بیمار و استفاده از شوک الکتریکی، زیر نظر روان‌پزشک انجام می‌گیرد. بررسی علل بیماری، ارائه راهکارهای درمانی، پیشگیری از عود مجدد و ارائه راهکارهایی برای سلامت خانواده، می‌بایست زیر نظر متخصص روانشناسی انجام بگیرد.
باید به این نکته توجه داشت که در افسردگی نیز مثل هر بیماری شدید و جدی دیگری، برای درمان به صبر و حوصله بسیاری نیاز است. بیماران افسرده به دلیل شدت بی‌انگیزگی و نبود میل و رغبت به انجام امور مختلف، ممکن است بارها از حضور در جلسات درمانی، مصرف داروها یا انجام تکالیف درمانی، شانه خالی کنند. آن‌ها ممکن است به لحاظ منطقی توصیه‌های درمانگرشان را باور داشته باشند و بخواهند که تغییراتی را در خود ایجاد کنند، اما توانایی انجام این تغییرات را در خود پیدا نمی‌کنند، این مسئله بیش‌ازپیش باعث احساس شکست و ناکامی، در آن‌ها خواهد شد.
برای بهبود بخشیدن به این شرایط، درمانگر و اطرافیان بیمار می‌بایست با صبر و حوصله فراوانی با بیمار برخورد کنند و او را در ایجاد تغییرات مطلوب در روند زندگی، همراهی نمایند. رفتارهای تند، نشان دادن نارضایتی از روند کند درمانی، مجبور کردن بیمار به انجام فعالیت و یا هرگونه رفتار دیگری که باعث شود او احساس کند ناتوان است؛ نه‌تنها باعث بهبود شرایط نمی‌شود بلکه می‌تواند باعث بدتر شدن شرایط نیز بشود.
دارودرمانی برای افسردگی شدید
احتمال وجود نقایص فیزیولوژیک در حالت‌های شدید اختلال افسردگی، بیش از سایر حالت‌های این بیماری مطرح است. برای اینکه فرد به لحاظ خلق‌وخو و احساسات در شرایط مطلوبی قرار داشته باشد، مغز می‌بایست مقدار مشخصی از مواد شیمیایی مثل سروتونین و اپی نفرین را ترشح کند. مغز بیماران افسرده معمولاً این مواد را در مقداری کمتر ازآنچه می‌بایست، ترشح می‌کند. درنتیجه این کمبود، خلق فرد کاهش پیداکرده و مشکلاتی مثل احساس غم یا بی‌انگیزگی برای او ایجاد خواهد شد.
معمولاً اولین اقدام درمانی روان‌پزشکان، تجویز داروهایی است که ترشح سروتونین و اپی نفرین را به حالت عادی برمی‌گردانند. چند دسته دارویی برای این منظور وجود دارد که از میان آن‌ها گروه (SSRI)، به دلیل عوارض جانبی کمتر، بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع داروهای ضدافسردگی که برای درمان استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند.
بیشتر بخوانید : داروهای ضد افسردگی
داروهای مهارکننده باز جذب سروتونین (SSRI)
این داروها باعث می‌شوند که سروتونین ترشح‌شده توسط مغز، برای مدت بیشتری فعال باقی بماند. از مهم‌ترین داروهای این دسته می‌توان به فلوکستین، سرترالین، سیتالوپرام و فلووکسامین اشاره کرد. داروهای (SSRI)، به دلیل عوارض جانبی ضعیف‌تری که نسبت به سایر داروهای ضدافسردگی ایجاد می‌کنند، بیشتر مورد توجه قرارگرفته و تجویز می‌شوند.
داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAOI)
مونوآمین اکسیداز، آنزیمی است که سروتونین و اپی نفرین را در مغز تجزیه می‌کند. این دسته از داروها مانع عملکرد مونوآمین اکسیداز می‌شوند و از این طریق به عملکرد سروتونین و اپی نفرین کمک می‌کنند. علی‌رغم توانایی بالای این دسته از داروها برای درمان افسردگی، به‌ویژه افسردگی‌های شدید و مقاوم به درمان، به دلیل تداخلات دارویی و عوارض نامطلوب بسیاری که همراه دارند، معمولاً از آن‌ها استفاده نمی‌شود. فنلزین و ترانیل سیپرومین، مهم ترین داروهای این دسته هستند.
داروهای سه حلقه‌ای (TCA)
این دسته از داروها مثل آمی تریپتیلین، ایمی پرامین و نورتریپتیلین اولین گروه دارویی هستند که برای درمان افسردگی کشف شدند و به دلیل قیمت مناسب و اثربخشی مطلوب به‌سرعت مورد توجه قرار گرفتند. بااین‌حال به دلیل عوارض جانبی بسیاری که به دنبال خواهند داشت، در حال حاضر چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. ازجمله عوارض این داروها، خشکی دهان، تاری دید، افزایش وزن و احساس خواب‌آلودگی بیش‌ازحد را می‌توان نام برد.
استفاده از شوک الکتریکی برای درمان افسردگی شدید
استفاده از شوک الکتریکی در درمان افسردگی‌های شدید، نتایج بسیار مطلوبی بر روی بیماران داشته است. این درمان در بسیاری از موارد توانسته، افسردگی‌های شدید یا مقاوم به درمان و حتی بیمارانی که اقدام به خودکشی داشته‌اند را بهبود ببخشد. علی‌رغم موفقیت‌های این درمان برای بیماران افسرده، به دلیل عوارض جانبی و مشکلاتی که به همراه خواهد داشت معمولاً صرفاً در مواقعی که درمانگران به این نتیجه برسند که گزینه بهتری وجود ندارد؛ مورد استفاده قرار می‌گیرد. بروز فراموشی‌های گسترده، از جدی‌ترین آسیب‌های استفاده از شوک الکتریکی است.
شما می توانید این درمان‌ها را توسط مجرب ترین روانشناسان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو دریافت نمایید.
اقدامات روان‌شناختی برای درمان افسردگی شدید
اگرچه داروها می‌توانند تا حدودی وضعیت خلقی بیمار را بهبود ببخشند، اما قسمت اصلی درمان افسردگی توسط مداخلات روان‌شناختی انجام می‌گیرد. در صورتی که استفاده از داروها با جلسات روان‌درمانی و ایجاد تغییر در سبک زندگی و تفکرات بیمار همراه نباشد، با قطع مصرف دارو، علائم بیماری مجدداً عود کرده و بیمار به نقطه آغاز بازمی‌گردد. به همین خاطر پیگیری درمان‌های روان‌شناختی، اهمیت بسیار بالایی در درمان بیماری دارد.
یکی دیگر از مشکلات استفاده از داروها که لزوم توجه به درمان‌های روان‌شناختی را نشان می‌دهد اعتیادآور بودن داروها است. باگذشت یک بازه زمانی مشخص، بیمار برای اینکه بتواند به حالت قبلی دست پیدا کند (مشکل خواب یا بی‌انگیزگی نداشته باشد، احساس غم نکند و در شرایط مطلوب باشد) می‌بایست مصرف دارو را افزایش بدهد. به همین خاطر داروها علی‌رغم تأثیر مطلوب و سریعی که خواهند داشت، هرگز نمی‌توانند جایگزین مناسبی برای درمان‌های روان‌شناختی باشند.
درمان رفتاری افسردگی شدید
اولین اقدام روان‌شناختی برای درمان افسردگی‌های شدید، درمان‌های رفتاری هستند. رفتاردرمان‌گران معتقدند بیماران افسرده، از انجام فعالیت در محیط زندگی خود اجتناب می‌کنند. برای مثال آن‌ها از قرارهای دوستانه فاصله می‌گیرند. از انجام تکالیف درسی اجتناب می‌کنند یا حتی رفتارهای نظافت شخصی مثل حمام رفتن را کنار می‌گذارند. این کنار کشیدن از فعالیت‌های مختلف، باعث تشدید شرایط بیماری خواهد شد.
در فرایند درمان رفتاری با توجه به سطح بیماری فرد، تکالیفی برای وی تعیین می‌شود. برای مثال ممکن است از بیمار خواسته شود، در فاصله زمانی تا جلسه بعد، با یکی از دوستان یا اعضای خانواده خود تماس بگیرد یا برای بیماری که وضعیت بهتری دارد خواسته شود یک قرار ملاقات را تنظیم کند یا اگر بحرانی‌ترین موضوع برای وی شرایط تحصیلی است، از وی خواسته شود که یک حجم مشخص از تکالیف درسی را انجام دهد.
آنچه می‌بایست به‌دقت توسط درمانگر تنظیم شود این است که تعیین تکالیف، آسان‌تر از توانایی‌های بیمار باشد تا از انجام شدن آن‌ها توسط بیمار، مطمئن باشیم. در غیر این صورت بیمار در انجام آن‌ها شکست‌خورده و احساس ناتوانی و مشکلات عزت‌نفس در وی بیش‌ازپیش شدت پیدا خواهد کرد. با انجام این تکالیف توسط بیمار، وی به‌تدریج فعالیت‌های کنار گذاشته‌شده را از سر می‌گیرد و احساس وی نسبت به توانمندی‌های خودش نیز بهتر می‌شود.
بخشی از رفتاردرمانی به آموزش رفتارهای مشخص به بیمار، مربوط می‌شود. برای مثال فردی که به‌طورکلی در بیان احساسات و خواسته‌ها یا در دوست‌یابی ضعیف عمل می‌کند، می‌بایست راه‌های انجام این رفتارها را زیر نظر درمانگر آموزش ببیند تا بتواند با انجام آن‌ها، در وضعیت خود تغییرات مناسبی ایجاد نماید. در صورتی که نسبت به آموزش این رفتارها بی‌توجهی شود، مشکلات فرد در این زمینه‌ها می‌تواند باعث تداوم یا عود بیماری وی باشد.
درمان شناختی افسردگی شدید
درمان شناختی دومین قدم در درمان افسردگی‌های شدید و اولین گزینه درمانی برای افسردگی‌های خفیف تا متوسط است. در این درمان فرض بر این است که این افکار و برداشت‌های بیمار هستند که او را نسبت به افسردگی آسیب‌پذیر می‌کنند. درمانگران شناختی معتقدند بیماران افسرده، اشتباهات مشخصی را در طرز فکر خود دارند که باعث می‌شود نسبت به ابتلا به افسردگی و شدت پیدا کردن آن، آسیب‌پذیر باشند. برای مثال یک فرد افسرده گرایش دارد که مسائل مختلف را به خود نسبت دهد. اگر همسایه این فرد، برخورد مناسبی با وی نداشته باشد، ازنظر بیمار افسرده تنها دلیل موجود این است که همسایه، از وی بدش می‌آید یا دیگر او را دوست ندارد. آن‌ها نمی‌توانند به این فکر کنند که ممکن است همسایه عجله داشته یا به دلیل دیگری ناراحت بوده است.
یک اشتباه رایج دیگر در تفکر این بیماران این است که آن‌ها صرفاً به بخش‌های منفی یک موضوع توجه دارند. برای مثال اگر استاد یا رئیس آن‌ها در جریان ارزیابی، ده نکته مثبت و یک نکته منفی بیان کند، آن‌ها صرفاً به همان نکته منفی توجه داشته و براساس آن نتیجه می‌گیرند که استاد به‌طور کامل از آن‌ها ناراضی است.
وجود سبک‌های تفکر این‌چنینی باعث می‌شود که فرد آمادگی بالایی برای ابتلا به افسردگی پیدا کند. در جریان درمان شناختی، درمانگر به بیمار کمک می‌کند که این خطاهای فکری را پیدا کرده و با استفاده از تکنیک‌های مشخصی برای برطرف کردن آن‌ها تلاش کند. هدف اصلی در درمان شناختی این است که فرد بتواند با یادگیری اصول، خودش به درمانگر خود تبدیل بشود و در مراحل بعدی عود افسردگی، احتیاج کمتری برای مراجعه به روانشناس داشته باشد. در نتیجه تمامی خطاهای فکری و راه‌های برطرف کردن آن‌ها به فرد آموزش داده می‌شود.
درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی
شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی شیوه درمانی است که باهدف جلوگیری از عود مجدد افسردگی ایجاد می‌شود و می‌تواند نتایج بسیار مطلوبی را در درمان این بیماری از خود نشان دهد. ذهن آگاهی به معنای توجه کردن به زمان حال، به شیوه‌ای هدفمند و خالی از قضاوت است و به بیماران افسرده آموزش می‌دهد تا افکار و هیجانات خود را بدون قضاوت آن‌ها، مشاهده کنند و به‌جای اینکه آن‌ها را به‌عنوان قسمتی از خود یا واقعیت در نظر بگیرند، صرفاً به‌عنوان پدیده‌هایی ببینند که می‌آیند و می‌روند. به عبارتی درمان مبتنی ذهن آگاهی به دنبال تمرکززدایی و رها کردن موضوعاتی است که باعث ابتلای مجدد فرد به افسردگی می‌شوند.
در صورتی که امکان مراجعه حضوری به روانشناس برای دریافت درمان مناسب را ندارید می‌توانید از هرجای کشور از خدمات مشاوره تلفنی استفاده کنید.
وظایف اعضای خانواده بیمار افسرده
خانواده یک‌نهاد بسیار مهم در درمان اختلال افسردگی است. اعضای خانواده به همان اندازه که می‌توانند در بهبود یا بدتر شدن وضعیت فرد نقش داشته باشند، تحت تأثیر بیماری وی ممکن است دچار مشکلاتی نیز بشوند. به همین خاطر معمولاً توصیه می‌شود که خانواده بیمار مبتلا نیز، می‌بایست تحت نظر درمانگر قرار بگیرند و یا با درمانگر به‌صورت مستقیم در ارتباط باشند تا درمانگر بتواند با کمک گرفتن از آن‌ها درمان بیمار را تسریع نماید. صبر و حوصله در برابر رفتارهای بیمار، کمک به وی برای انجام تکالیف درمانی، مراقبت از اینکه بیمار جلسات درمانی را پیگیری کرده و داروهایش را مرتب مصرف کند، از مهم‌ترین وظایف خانواده فرد بیمار هستند.
سؤالات متداول درباره درمان افسردگی شدید
آیا درمان دارویی برای درمان افسردگی شدید کافی است؟
خیر، داروها می‌توانند تا حدودی مشکلات خلقی فرد را کاهش دهند، اما نمی‌توانند آن‌ها را درمان کنند. برای درمان افسردگی شدید توصیه می‌شود که فرد درمان دارویی و روان‌درمانی را در کنار یکدیگر تجربه کند.
آیا می‌توان افسردگی‌های شدید را با استفاده از کتاب‌های خودآموز درمان کرد؟
کتاب‌های خودآموز معمولاً برای افرادی نوشته می‌شوند که توانایی کنترل و مدیریت شرایط خود را دارند. بیماران افسرده شدید در انجام فعالیت‌های ساده نیز دچار مشکل هستند و معمولاً این کتاب‌ها نمی‌تواند برای آن‌ها استفاده‌ای داشته باشد. از طرفی این بیماران نیاز دارند که از درمان‌های دارویی نیز استفاده کنند. با بهبود نسبی بیمار، ممکن است درمانگر کتاب‌هایی را به او معرفی نماید.
درصورتی‌که بیمار افسرده درمان نشود چه مشکلاتی پیش می‌آید؟
افسردگی شدید، مشکلات جدی را در زندگی فرد ایجاد می‌کند. بیماران افسرده معمولاً نسبت به وظایف شغلی یا تحصیل خود بی‌توجه هستند. درنتیجه اولین ضرر بی‌توجهی به درمان این شرایط، این است که فرد درخطر از دست دادن شغل یا موقعیت تحصیلی قرار می‌گیرد. افزایش خطر خودکشی یا آسیب زدن به خود و ابتلا به بیماری‌های جسمی نیز در افسردگی شدید، بالا هستند. توجه داشته باشید که افسردگی با گذر زمان و بدون دریافت درمان‌های حرفه‌ای، بهبود پیدا نخواهد کرد و این مسئله می‌تواند زمینه ساز ابتلای فرد به دیگر اختلالات روانی نیز گردد.
شما در هر جایی که هستید می توانید از خدمات مشاوره تلفنی و حضوری مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو بهرمند شوید.
منبع » درمان افسردگی شدید